Hoe bereid je je voor op het geven van borstvoeding?

De natuur heeft het prima geregeld. Als je zwanger bent, bereidt je lichaam zich automatisch voor op het geven van borstvoeding: er worden extra vetreserves aangemaakt, je borsten worden groter, etc. Maar ben jij al helemaal klaar voor dit bijzondere fenomeen?

Moedermelk: de beste voeding voor je baby

Borstvoeding is het allerbeste voor je baby, omdat het perfect is afgestemd op zijn behoeften. Zowel de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) als Unicef raden aan om baby's de eerste 6 maanden alleen borstvoeding te geven.

• Moedermelk bevat alle belangrijke voedingsstoffen, in de juiste hoeveelheden: goed verteerbare eiwitten en vetten, inclusief omega-3 en omega-6. Bovendien verandert de samenstelling van moedermelk in de weken na de bevalling, omdat de behoeften van de baby ook veranderen. Baby's die borstvoeding krijgen, lopen ook minder risico op bepaalde allergieën.
• Daarnaast zit moedermelk vol met antistoffen, die van groot belang zijn voor het immuunsysteem van je baby.
• Doordat de smaak van moedermelk zich aanpast aan wat jij hebt gegeten, leert jouw kindje ook verschillende smaken kennen. Het is daarom goed om gevarieerd te eten als je borstvoeding geeft.
• Ten slotte komt er tijdens het geven van borstvoeding extra endorfine vrij, het zogenaamde 'gelukshormoon', wat je ook doorgeeft aan je baby.

Ga op tijd op zoek naar informatie

Het is heel normaal dat je vragen hebt over het geven van borstvoeding. Bespreek je vragen gerust met je verloskundige, gynaecoloog, vriendinnen of je moeder... Er zijn over dit onderwerp ook heel veel boeken, websites en discussieforums te vinden: maak hier gebruik van! Op die manier worden waarschijnlijk al je twijfels en angsten weggenomen. Verzamel zoveel mogelijk voorstanders van borstvoeding om je heen die je kunnen aanmoedigen om borstvoeding te geven. Laat je verloskundige of arts weten dat je van plan bent om borstvoeding te gaan geven en ga na welke begeleiding hun praktijk hierbij voor en na de geboorte geeft.

Probeer je keuze zo vroeg mogelijk te maken. Die kan namelijk ook van belang zijn voor de vraag in welk ziekenhuis je eventueel wilt bevallen. Je moet jezelf echter ook niet te veel onder druk zetten: als jij de beslissing pas na de geboorte neemt, samen met je partner, is dat natuurlijk ook prima!

Vergeet je hulptroepen niet

De keuze om borstvoeding te geven is een van de belangrijkste beslissingen die je voor de gezondheid van je baby kunt nemen. Je begint met het geven van borstvoeding zodra je kindje geboren wordt en je kunt hier, idealiter, zes maanden of langer mee doorgaan. Onderzoeken hebben aangetoond dat vrouwen eerder geneigd zijn borstvoeding te geven en te blijven geven als ze worden aangemoedigd door de mensen om hen heen. Het kan handig zijn om 'hulptroepen' te formeren. Hierin kan iedereen zitten die dicht bij je staat: je partner, familie, vrienden en je huisarts of het consultatiebureau. Veel mensen in je leven willen je in deze spannende tijd misschien wel helpen, maar weten niet hoe ze dat het beste kunnen doen. Als je ze laat weten wat je nodig hebt (en wanneer!), kunnen ze je helpen. We hebben wat tips om van je hulptroepen een hecht team te maken. Maar omdat ieder team uniek is, kun je natuurlijk ook zelf bedenken wat in jouw geval zou kunnen werken.

• Leer van elkaar: Stimuleer de mensen die je helpen om zich in te lezen wat er komt kijken bij het geven van borstvoeding. Hoe meer ze weten, hoe meer je samen over het borstvoedingsproces kunt praten.
• Praat met elkaar: Communicatie is heel belangrijk. Praat over je gevoelens en laat de mensen om je heen weten hoe ze je kunnen helpen. Ook al is de borstvoeding zelf iets tussen jou en je baby, je zult het hele borstvoedingsproces positiever ervaren als je bereid bent om anderen je te laten helpen.
• Steun elkaar: Wie je ook helpt, met welwillendheid, geduld en aanmoediging kun je veel bereiken. Jij en de mensen om je heen moeten trots zijn op je beslissing om borstvoeding te geven. Dus wees een steun voor elkaar en sta elkaar bij wanneer je met mensen praat over je beslissing om borstvoeding te geven. Steun kan ook betekenen dat mensen je helpen om gezond te blijven. Zo kan je partner ervoor zorgen dat je goed eet en voldoende drinkt. Dit zal je melkproductie ten goede komen.
• Vraag om hulp bij klusjes: Wees niet bang om je partner of andere mensen die je willen helpen te vragen huishoudelijke taken uit te voeren, boodschappen te doen of gezonde maaltijden te koken, zodat jij je baby kunt voeden of zelf kunt gaan rusten.
• Als je een partner hebt, vraag hem of haar dan om bij je te komen zitten als je borstvoeding geeft: Borstvoeding geven kan een rustig en ontspannend moment zijn voor jou, je partner en jullie baby. Het is een moment om gewoon even samen te zijn en jullie band te versterken. Er zijn veel manieren waarop je partner je kan helpen, ook al ben jij degene die de daadwerkelijke borstvoeding geeft.

Als jij en je kindje nog moeten leren hoe en wanneer je borstvoeding moet geven, kan je partner je bijvoorbeeld helpen bij het leren herkennen van zijn honger- en verzadigingssignalen. Hij of zij kan ook de luier van de baby verschonen voordat hij een nachtvoeding krijgt. En omdat het zo belangrijk is om goed gehydrateerd te blijven als je borstvoeding geeft, kan je partner je tijdens het voeden een glas water brengen.

• Voed en koester je baby: Borstvoeding voorziet in de voedingsbehoeften van je kindje, maar het is ook belangrijk om in de emotionele behoeften van je baby te voorzien. Partners kunnen hun kindje in de armen nemen, knuffelen en met hem spelen en zoveel mogelijk tijd met hem doorbrengen en op die manier bijdragen aan zijn ontwikkeling.
• Je 'partner' kan ook een vriend(in) of familielid zijn. Het gaat erom dat het iemand is die je goed kent en vertrouwt en die jou graag wil helpen bij je wens om je baby zo lang mogelijk borstvoeding te geven.

Voor de geboorte

Zorg voor prenatale borstzorg. Praat met je verloskundige of arts over te verwachten veranderingen in je borsten, eerdere borstoperaties, hormoonproblemen (waaronder schildklierproblemen of diabetes) en elke andere gezondheidskwestie waarvan je denkt dat die van invloed kan zijn op het geven van borstvoeding. Dit gesprek kan je helpen om je op bepaalde borstvoedingssituaties voor te bereiden, zodat je hier straks op in kunt spelen. Vraag je ziekenhuis naar hun borstvoedingsprocedures bij pasgeborenen. Vraag of er een gediplomeerd lactatiekundige bij je langs kan komen voordat je het ziekenhuis verlaat.

Om je lichaam voor te bereiden op het geven van borstvoeding hoef jij alleen maar te zorgen dat je gezond eet - de natuur zorgt voor de rest! Je lichaam maakt vetreserves aan rond je heupen en borsten en die reserves zorgen voor de kwaliteit van de moedermelk. Je borsten worden groter en beginnen al in het laatste trimester van je zwangerschap colostrum af te scheiden. Dit is de rijke melk die je baby in de eerste dagen na de bevalling voorziet van alle belangrijke voedingsstoffen.

Het is jouw taak om gezond en gevarieerd te eten zodat je melk van goede kwaliteit blijft en om je borsten goed te verzorgen. Draag een beha met een goede pasvorm (die je borsten niet beknelt) en pas de maat aan als je borsten groter worden. Verwen je borsten af en toe met een zachte massage, bijvoorbeeld met een speciale anti-striae crème. Laat je bij de drogist of apotheek informeren over een crème die geschikt is voor jou.

Koop of huur een borstkolf. Een borstkolf is bedoeld om je baby toch borstvoeding te kunnen geven wanneer je dat niet op het moment zelf kunt doen, omdat je bijvoorbeeld weer moet gaan werken. Je keuze voor een bepaalde kolf is afhankelijk van hoe vaak je moet kolven. Er zijn minder dure handkolven voor gebruik af en toe en duurdere, efficiëntere elektrische borstkolven en professionele ziekenhuiskolven voor frequent en langdurig gebruik. Zorg dat je weet hoe je de borstkolf goed moet schoonmaken. Dit moet namelijk voor het allereerste gebruik en na elke gebruik gebeuren om het risico op bacteriën voor je baby te verkleinen.

Volg borstvoedingslessen van een lactatiekundige. Volg prenatale borstvoedingslessen. Zo krijg je een idee van wat je kunt verwachten en leg je contact met mensen die je in de toekomst mogelijk kunnen helpen. Doe een checklist in je ziekenhuiskoffer. Stop naast je pyjama en pantoffels een checklist in je koffer met daarop je borstvoedingsverzoeken die je met het ziekenhuispersoneel wilt bespreken. Een voorbeeld van een checklist vind je hieronder.

Als je in het ziekenhuis wordt opgenomen

Vertel het ziekenhuispersoneel dat je van plan bent om borstvoeding te gaan geven. Vraag de kraamverpleegkundige om de verpleging op de babykamer te laten weten dat je borstvoeding gaat geven. Laat op je status zetten dat je borstvoeding wilt geven. Vraag of je baby bij je op de kamer mag blijven liggen en laat op je status zetten dat je baby geen flesvoeding mag krijgen als dat niet medisch noodzakelijk is. Ligt je baby niet bij je op de kamer, vraag dan of hij bij de eerste hongersignalen naar je toe wordt gebracht. Zeg dat je uitsluitend borstvoeding wilt geven. Vraag of men geen supplementen aan je baby wil geven als dat niet medisch noodzakelijk is. Vraag of je een lactatiekundige kunt spreken. Een lactatiekundige kan je helpen met borstvoedingshoudingen, aanleggen en andere vragen die je misschien nog hebt voordat je het ziekenhuis verlaat.

Borstvoedingschecklist voor in het ziekenhuis

• Vertel het ziekenhuispersoneel dat je van plan bent om borstvoeding te gaan geven.
• Laat op jouw status en die van je baby 'borstvoeding' zetten.
• Vraag of je baby bij je op de kamer mag liggen. Is dat niet mogelijk, vraag dan of je baby bij de eerste hongersignalen naar je toe wordt gebracht.
• Laat het personeel weten dat je direct na de geboorte huid-op-huidcontact met je kindje wil.
• Vraag of men geen fopspeen of flesvoeding aan je baby wil geven als dat niet medisch noodzakelijk is.
• Vraag of er een lactatiekundige mee kan kijken als je borstvoeding geeft.

Als je baby is geboren

Begin zo snel mogelijk met de borstvoeding. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) raadt moeders aan om zo snel mogelijk na de geboorte borstvoeding te geven, bij voorkeur binnen het eerste uur. Zo kan je baby gelijk profiteren van de makkelijk te verteren eiwitten, vitamines en mineralen en van de beschermende antistoffen in het colostrum, de gelige, doorzichtige vloeistof die je borsten de eerste twee tot drie dagen produceren, voordat deze in rijpe moedermelk overgaat. Zorg voor huid-op-huidcontact. Laat het kraamteam weten dat je je baby gelijk na de geboorte huid-op-huid op je borst wil hebben gelegd, tot de eerste voeding is afgerond. Doe dit tijdens de eerste paar maanden zo vaak als je kunt. Zo krijgt je baby rustige voedingen en krijg jij een goede melkproductie. Voed op verzoek. Geef je baby borstvoeding als hij honger heeft, dat zijn minstens 8 tot 12 voedingen in 24 uur.

Geef twee borsten per voeding. Door je baby uit beide borsten te voeden, hou je de melkproductie in je borsten gelijk. Wacht tot je baby met het drinken uit de eerste borst stopt, voordat je je tweede borst aanbiedt. Als je baby de tweede borst weigert, biedt deze borst dan als eerste aan als hij weer honger krijgt. Maak je niet druk om de tijd. Het is beter als je bij het voeden geen tijdslimiet aanhoudt. Zorg gewoon dat je baby goed wordt gevoegd tot hij voldaan is. Sommige baby's drinken snel; anderen nemen hun tijd. Let op hongersignalen. Wacht niet met het geven van borstvoeding totdat je baby begint te huilen. Probeer vroegtijdige hongersignalen te ontdekken, zoals een grotere alertheid, de zoekreflex (zoeken naar een repel) of de zuigreflex.

Na een keizersnede. Ook bij een keizersnede is het belangrijk om zo snel mogelijk met borstvoeding te beginnen. Misschien vind je de "rugbyhouding" hierbij het prettigst, omdat er zo minder druk op je incisie staat (Denk aan hoe een rugbyspeler een bal vasthoudt, dan zie je het wellicht voor je). "Let op hongersignalen"

Voordat je het ziekenhuis verlaat.

Vraag een lactatiekundige of verpleegdkundige om mee te kijken als je je baby borstvoeding geeft en advies te geven. Leer hoe je met de hand kunt afkolven. Je melk met de hand afkolven, helpt je borst zachter te maken wanneer die overvol zit als je melk na twee of drie dagen overgaat in rijpe moedermelk. Zo kan je baby makkelijker happen. Vraag namen en telefoonnummers. Vraag de contactgegevens van de lactatiekundigen van het ziekenhuis, zodat je ze kunt bellen voor advies of antwoorden als jij en je baby eenmaal thuis zijn.

Thuis

Bel als je vragen hebt. Heb je vragen over of problemen met je borstvoeding, vraag dan om hulp bij je lactatiekundige, verloskundige, kraamverzorgster of aan vriendinnen of familieleden die zelf succesvol borstvoeding hebben gegeven.

Wacht niet met het vragen om hulp tot het geven van borstvoeding pijnlijk of vervelend gaat aanvoelen.

De eerste borstvoeding ... en alle keren erna

Vlak na de geboorte hoef je eigenlijk alleen op je instincten te vertrouwen. De eerste kennismaking met je baby, zijn zuigreflexen, het huid-op-huid-contact... dat gaat allemaal vanzelf. Bedenk ook dat je bij die eerste borstvoeding niet alleen bent: je verloskundige of de borstvoedingsdeskundige in het ziekenhuis zijn er om je advies te geven, je de beste positie te laten zien, etc.

Als je thuis bent, heb je natuurlijk ook nog de kraamhulp als ondersteuning. Bovendien zijn er allerlei speciale organisaties die advies geven over borstvoeding. Soms verloopt het niet altijd even eenvoudig, maar blijf in jezelf geloven. Jij kiest uiteindelijk de manier van voeden waar jij je lekker bij voelt. Borstvoeding is het beste, maar je mag ook kiezen voor een combinatie met flesvoeding of alleen flesvoeding.

Ik ga binnenkort bevallen en heb besloten dat ik borstvoeding wil geven. Ik zit nu wel met een aantal vragen: zal het lukken, heb ik straks wel voldoende melk, etc.? Gelukkig ben ik wat dat betreft niet de enige!