Borstvoeding afbouwen: hoe introduceer je de fles?

Voor de overgang van borstvoeding naar gemengd voeden (borstvoeding + flesvoeding) of van borstvoeding naar flesvoeding (100 % flesvoeding) heb je een paar weken tijd nodig. Je baby kan in het begin weigeren uit een speen te drinken, omdat hij de geur, zachtheid en warmte van jouw borsten mist. Ook jij hebt waarschijnlijk een paar dagen nodig om te wennen aan deze nieuwe relatie met je kindje. Twee woorden die je in deze lastige, maar belangrijke fase niet moet vergeten zijn 'geduld' en 'langzaam'. Het afbouwen van borstvoeding is een proces, dat jij en je kindje samen door gaan.

De komst van de fles

Eigenlijk is het afbouwen van borstvoeding een tweede afscheid van moeder en kind; een soort doorknippen van de "moedermelk-streng". En ook al is deze fase van groot belang voor de psychosociale ontwikkeling van je kindje, toch is het meestal een lastige periode. Het is niet makkelijk als er opeens een einde komt aan de samensmelting die jij en je baby hebben ervaren tijdens de borstvoeding. Dat was in zekere zin een soort verlenging van de zwangerschap. Dat geldt niet alleen voor jou, maar zeker ook voor je baby. Voor hem kan het heel moeilijk zijn dat hij nu aan een rubberen of siliconen speen moet zuigen in plaats van die speciaal voor hem bedoelde tepel. Hij moet opnieuw leren zuigen, leren drinken en zelf een boertje laten. Dat betekent een enorme verstoring van zijn dagelijkse routine waarvan hij zo heeft genoten sinds zijn geboorte. Jij moet daarnaast leren leven met een verandering in je melkproductie door de komst van de fles.

Wat is het beste moment om af te gaan bouwen?

Het perfecte moment bestaat niet, dat is voor iedereen weer anders. Gedeeltelijk of helemaal overstappen naar flesvoeding is een beslissing die je vaak met zijn tweeën neemt: je gaat binnenkort weer aan het werk, je partner wil de baby ook graag voeden of jij moet medicijnen nemen die niet samengaan met borstvoeding, etc. Voor iedereen begint het afbouwen van borstvoeding op een ander moment. Hoe beter je de overstap van borst- naar flesvoeding voorbereidt, hoe soepeler het zal lopen. Vaak is het einde van je zwangerschapsverlof een goed moment om je baby te laten kennismaken met de fles. Begin ongeveer twee weken van tevoren zodat jullie voldoende tijd hebben om aan de nieuwe routine te wennen.

Welke rol speelt de vader?

Hij heeft een heel belangrijke rol: hij staat voor onafhankelijkheid en de ontdekking van de buitenwereld. Het is zijn taak deze fysieke en symbolische scheiding van moeder en kind te ondersteunen en te begeleiden. Door zijn rol als derde partij kan hij de relatie tussen moeder en baby - die soms wel heel erg exclusief is - in balans houden. Als jullie de fles gaan introduceren kan hij de rol van bemiddelaar spelen en het hele gezin ondersteuning en troost bieden, zodat jullie samen deze lastige stap kunnen nemen.

Een geleidelijke overgang

Voor sommigen is deze verandering best lastig. De sleutel is heel geleidelijk en voorzichtig op te bouwen naar de verandering. Het lijkt misschien overbodig, maar leg je kind vooral uit wat er gebeurt: "Je gaat nu eten zoals de grote kindjes", "Mama laat je niet in de steek", etc.

• Hoe? Een aantal dagen lang vervang je de kortste voeding met een flesje (liefst met moedermelk). Je kindje kan daarmee wennen aan de fles. Daarna geef je steeds vaker een flesje (zie box) terwijl je 's avonds borstvoeding blijft geven (zowel vanwege de voedingswaarde als het rustgevende effect). Vervang vervolgens de moedermelk door flesvoeding (vraag eventueel het consultatiebureau welk soort voeding je nodig hebt voor jouw baby) en geef dat afwisselend. Deze afwisseling werkt vaak goed en daardoor kunnen jullie de overstap heel rustig maken.
• Hoeveel? Natuurlijk is het in het begin voor jezelf ook even wennen om een flesje klaar te maken. Hoeveel flesvoeding heeft je baby nodig en waar moet je op letten om een gezond en lekker flesje voeding voor je baby klaar te maken? Het belangrijke is het gebruik van chone materialen en een goede temperatuur van het flesje. Verder moet je water uit de kraan eerst koken voordat je het gaat gebruiken voor je flesvoeding. Dit doe jeom zeker te weten dat er geen bacteriën in het water zitten.
• Mijn baby weigert uit een speen te drinken: ook het vinden van het juiste flesje kan even wat moeite kosten. Kies een ander model en probeer verschillende drinksnelheden uit om te kijken wat je baby het fijnste vindt. Als dat niet werkt en je baby blijft huilen en alleen uit de borst drinken, hoef je je geen zorgen te maken: dit gebeurt heel vaak! Je kunt de vader of iemand anders de fles laten geven (het kan zijn dat jouw geur je kindje afleidt). Geef anders weer een paar dagen alleen borstvoeding en probeer dan nog een keer een flesje te geven.
• De overstap naar flesvoeding is niet altijd makkelijk: vraag gerust om hulp bij het consultatiebureau.

Als je de overstap naar flesvoeding heel geleidelijk maakt, heb je overigens geen enkele medicatie nodig om je melkproductie te verminderen of te stoppen - dat gaat vanzelf!

Voorbeeld voor de overstap naar flesvoeding in 15 dagen

• Voor de eerste 3 of 4 dagen: vervang een middagvoeding door een flesje moedermelk.
• De volgende 3 of 4 dagen: vervang de voeding halverwege de ochtend en halverwege de middag met flesvoeding die geschikt is voor je baby (vraag eventueel advies aan het consultatiebureau of de huisarts).
• De volgende 3 of 4 dagen: vervang de voeding halverwege de ochtend, rond de lunch en halverwege de middag.

Daarna: vervang de eerste ochtendvoeding en/of de laatste avondvoeding (het hangt ervan af of je op deze tijden borstvoeding wilt blijven geven als je weer aan het werk gaat), net als de voeding halverwege de ochtend, rond de lunch en halverwege de middag.

Wist je dat een baby op een andere manier op een speen zuigt dan aan je borst? Het is een andere zuigtechniek. Het beste kan je binnen een maand na de geboorte af en toe een flesje borstvoeding geven. Doe je dit niet dan bestaat de kans dat je kindje weigert uit een flesje te drinken.