Wat is een voedselallergie?

Wat houdt een voedselallergie eigenlijk precies in? Voedselallergieën ontstaan wanneer het afweersysteem van het lichaam negatief reageert op eiwitten in een voedingsmiddel en symptomen veroorzaakt als maagdarmproblemen, zoals buikpijn, overgeven, krampjes en diarree. Je baby kan ook luchtwegklachten (loopneus, hoesten, niezen), ademhalingsproblemen of huidirritaties (uitslag, netelroos) krijgen. In dit artikel vertellen we je meer over voedselallergieën en mogelijke manieren om het risico op allergieën te verminderen.

Je kunt het risico dat je baby een allergie ontwikkelt verkleinen door te wachten met vaste voeding tot je kindje minimaal 4 maanden is. Borstvoeding geeft in deze periode de beste bescherming tegen voedselallergieën. Wanneer het tijd is voor vaste voeding, is het voor de meeste baby's geen probleem om ze voedingsmiddelen met veelvoorkomende allergenen (eiwitten die allergische reacties kunnen veroorzaken) te geven, zolang deze maar op de ontwikkelingsfase van je kindje zijn afgestemd. Raadpleeg altijd eerst je huisarts of het consultatiebureau wanneer je voedingsmiddelen met allergenen wilt gaan introduceren. 
In zeldzame gevallen kunnen baby's overgevoelig worden voor zeer kleine hoeveelheden eiwitten die in moedermelk zitten. Als je vermoedt dat je baby een allergische reactie heeft op je moedermelk, ga dan naar je huisarts of het consultatiebureau om de symptomen te bespreken en de mogelijke oorzaken uit je voedingspatroon te schrappen.

Is het een allergie of een intolerantie?

Het verschil tussen allergie en intolerantie kan verwarrend zijn. Voedselallergiereacties hebben meer te maken met het afweersysteem en kunnen snel – binnen enkele minuten of uren na het eten – optreden. Symptomen zijn onder andere netelroos, bleke huid, overgeven, diarree en ademhalingsproblemen. Allergische reacties kunnen optreden wanneer slechts een zeer kleine hoeveelheid van het voedingsmiddel wordt gegeten, aangeraakt of alleen maar ingeademd. Voedingsmiddelen die de meeste allergische reacties veroorzaken, zijn pinda's, noten, melkproducten, ei, tarwe, soja, vis en schaaldieren. 

Voedselintoleranties zijn reacties op voedingsmiddelen in het spijsverteringsstelsel (en hebben niet te maken met het afweersysteem). Lactose-intolerantie (een suiker die in melkproducten voorkomt) is een voorbeeld van voedselintolerantie bij volwassenen. Meestal treden er al symptomen op als er een kleine hoeveelheid van het probleemvoedsel wordt gegeten. Enkele symptomen zijn winderigheid, maagpijn, opgeblazen gevoel en diarree.

Kortom, de enige manier om erachter te komen waar je baby last van heeft, is om je zorgen met de huisarts of het consultatiebureau te bespreken. 

Hoe onwikkelt een voedselallergie zich bij een baby?

Met al dat gepraat over voedselallergieën is het logisch dat je je zorgen maakt en meer wilt weten. Dit is wat je moet weten over hoe baby's een allergie voor bepaalde voedingsmiddelen ontwikkelen.
Bij volwassenen bevinden de meeste immuun cellen zich in het spijsverteringskanaal, maar bij baby's is het spijsverteringsstelsel nog volop in ontwikkeling. Daarom komen bij baby's voedselallergieën veel vaker voor dan bij andere leeftijdsgroepen. 

Zo werkt het:

Een voedselallergie ontstaat wanneer het afweersysteem van een baby overgevoelig ('gesensibiliseerd') raakt voor een allergeen of eiwit in een bepaald voedingsmiddel. Dit kan gebeuren wanneer de baby voor het eerst met het voedingsmiddel in contact komt, maar het kan ook later ontstaan.

Door de overgevoeligheid maakt het lichaam van je baby antistoffen aan. Dit zijn kleine eiwitten die de vreemde indringer uitschakelen. De eerstvolgende keer dat je baby het bewuste voedingsmiddel eet, gaan de antistoffen reageren.

Deze antistoffen stimuleren immuun cellen om histamine aan te maken, een chemische stof die allergische reacties als huiduitslag, piepende ademhaling en diarree veroorzaakt.

Voedingskeuzes kunnen de kans verkleinen dat je baby een voedselallergie ontwikkelt. Daarom adviseren deskundigen om je baby in ieder geval gedurende de eerste 6 maanden alleen borstvoeding te geven en met geschikte vaste voeding te wachten tot je kleintje minimaal 4 maanden oud is. Daarnaast wordt aanbevolen om rond de leeftijd van 4-6 maanden voedingsmiddelen te introduceren die veelvoorkomende allergenen bevatten. Voedingsmiddelen die de meeste allergische reacties veroorzaken, zijn melkproducten, tarwe, ei, soja, pinda's, noten, vis en schaaldieren.

Atopische dermatitis

Het meest voorkomende symptoom van voedselallergie bij baby's is atopische dermatitis (AD), een soort huiduitslag of eczeem dat meestal voorkomt op het gezichtje, de hoofdhuid, de armpjes, de beentjes en de knietjes. Het aantal baby's met AD is de afgelopen dertig jaar bijna verdrievoudigd. Zo'n één op de vijf baby's zal vanaf 6 maanden AD ontwikkelen. Elke baby kan AD ontwikkelen, maar kinderen met ouders, broertjes of zusjes die ooit symptomen van allergieën als hooikoorts, astma of AD hebben gehad, of waarbij een voedselallergie is vastgesteld, kunnen een verhoogd risico lopen.

Koemelkeiwitallergie

Een koemelkeiwitallergie komt bij 2 tot 7 procent van de baby's voor. Flesvoeding is de meest voorkomende boosdoener, maar baby's kunnen ook reageren op de koemelkeiwitten die via de voeding van de moeder in de borstvoeding terechtkomen.

Als je vermoedt dat je baby een voedselallergie heeft, ga dan zo snel mogelijk naar je huisarts of het consultatiebureau om na te gaan of een allergietest misschien een goed idee is. Meestal krijg je eerst het advies om op hypoallergene flesvoeding over te stappen voordat er aanvullende tests worden gedaan.

Hoe introduceer je veelvoorkomende voedingsallergenen?

Het advies is tegenwoordig om al bij baby's van tussen de 4 en 6 maanden veelvoorkomende voedingsallergenen te introduceren. De voedingsmiddelen die de meeste allergische reacties bij kinderen veroorzaken, zijn melkproducten, tarwe, ei*, soja, pinda's**, noten**, vis en schaaldieren. Hier vind je de meest actuele informatie over hoe je je kleintje met deze producten kunt laten kennismaken. Belangrijk daarbij is dat je de symptomen van een allergische reactie kent. Reacties op voedingsmiddelen komen vaak voor tijdens de babytijd. Hier vind je informatie die het makkelijker maakt om het een en ander uit te zoeken.

Wanneer overleg je eerst met je huisarts of het consultatiebureau?

Zorg dat je huisarts of het consultatiebureau al je vragen heeft beantwoord voordat je een veelvoorkomend voedingsallergeen introduceert. Het is vooral belangrijk om je huisarts of het consultatiebureau te raadplegen als... 

• je baby ernstige atopisch dermatitis, een allergische huiduitslag, heeft die slecht onder controle te houden is,
• je baby op andere voedingsmiddelen allergische reacties heeft gehad,
• een broertje of zusje een pinda-allergie heeft,
• bij je baby een voedselallergie is geconstateerd of
• als je een geschiedenis van voedselallergieën in je familie hebt.

Voedingsmiddelen introduceren met veelvoorkomende allergenen

Het wordt niet langer aangeraden om bij baby's tussen 4 en 6 maanden veelvoorkomende allergenen te vermijden. Deskundigen adviseren tegenwoordig om al voor de eerste verjaardag van je baby veelvoorkomende voedingsallergenen aan te bieden die afgestemd zijn op de ontwikkelingsfase van je kindje. De Europese Academie voor Allergologie en Klinische Immunologie (EAACI) adviseert om als onderdeel van de aanvullende voeding pinda's in een op de leeftijd afgestemde vorm in het voedingspatroon van baby's op te nemen, om pinda-allergie bij baby's en jonge kinderen te voorkomen. De meest doeltreffende leeftijd hiervoor is 4-6 maanden. 

Tips over hoe je veelvoorkomende voedingsallergenen introduceert

• Wacht tot je baby gewend is om vaste voeding te eten en je kindje verschillende andere voedingsmiddelen, zoals babygranen en gepureerde babyvoeding, goed accepteert. 
• Probeer voedingsmiddelen die een allergische reactie kunnen veroorzaken de eerste paar keer thuis uit en niet op het kinderdagverblijf of in een restaurant. In sommige gevallen, vooral bij pindaproducten, treedt de reactie al op als je baby voor het eerst aan het voedingsmiddel wordt blootgesteld, maar het is ook mogelijk dat baby's hun eerste reactie pas krijgen als ze het voedingsmiddel voor de tweede keer aangeboden krijgen. Houd de reactie van je kindje elke keer goed in de gaten tot de tolerantie is vastgesteld.
• Kies een moment waarop je baby zich goed voelt en je je kindje minimaal twee uur goed in de gaten kunt houden om te zien of je kleintje een allergische reactie krijgt.
• Geef je baby de eerste keer maar een klein beetje van het nieuwe voedingsmiddel.
• Als je kleintje hier niet op reageert, kun je hem langzaam steeds iets meer geven.
• Bied één nieuw ingrediënt per keer aan. Wacht ongeveer drie dagen na het geven van een nieuw voedingsmiddel voordat je een ander voedingsmiddel introduceert. Zo kun je makkelijker vaststellen waar een eventuele allergische reactie van je baby vandaan komt.
• Zorg ervoor dat de voedingsmiddelen zijn afgestemd op de eetvaardigheden van je kindje.
• Volg het advies van de huisarts of het consultatiebureau over het introduceren van nieuwe voedingsmiddelen.

Wat zijn symptomen van een voedselallergie?

Symptomen van voedselallergie kunnen zich enkele minuten of uren na het eerste hapje voordoen, of treden pas op als je kleintje het voedingsmiddel een paar keer heeft gegeten. Je kunt voedselallergenen het best thuis geven om in de gaten houden hoe je kleintje de eerste paar keer op een nieuw voedingsmiddel reageert. Stop met het geven van het nieuwe hapje als je een reactie ziet en raadpleeg je dokter als je een allergie vermoedt.

Symptomen van een allergische reactie:

• het huilen verandert in een schril of hees geluid
• aanhoudend of overmatig huilen alleen na het eten van bepaalde voedingsmiddelen
• overgeven
• diarree
• loopneus, verstopte neus, hoesten of niezen
• huidirritaties zoals uitslag en netelroos
• Bij ernstiger reacties, zoals ademhalingsproblemen, moet je onmiddellijk een arts raadplegen.

* Geef een baby nooit rauwe of onvoldoende verhitte eieren te eten
** Hele pinda's en noten vormen een verstikkingsgevaar en mogen nooit aan jonge kinderen worden gegeven. Pindakaas en notenpasta's vormen ook een verstikkingsgevaar, tenzij ze met water tot een zeer dunne consistentie worden gemengd. Overleg – vanwege het verstikkingsgevaar – met de huisarts of het consultatiebureau over de eerdere introductie van pindahoudende producten die op de ontwikkelingsfase van je kindje zijn afgestemd.